Fundacja "Umysł" im. Alfreda Buttsa

Alfred Mosher Butts (13.04.1899 -4.04. 1993)

Dziś to jedna z najpopularniejszych gier na świecie.​W 1933 roku​​architekt Alfred Mosher Butts   przeanalizował  najbardziej znane​​gry oparte na liczbach (gra w kości czy bingo); gry strategiczne, np. szachy i warcaby oraz słowne​ -​ anagramy. Doszedł do ciekawego wniosku: „Jest jedna rzecz, która uniemożliwia grom słownym bycie tak popularnymi​:​ nie liczy się w niej punktów”. Butts połączył więc elementy gier losowych, klasycznych anagramów oraz krzyżówek i stworzył grę, która w pierwszej wersji nazywała się „Lexiko”, następnie zaś „Criss Cross Words”.

Niestety, nie zdobyła ona serc graczy - przynajmniej nie od razu. W 1948 roku biznesm​a​n James Brunot​​skontaktował się z Buttsem i zaproponował mu ulepszenie jego wynalazku. Wspólnie uprościli reguły, dodali też nowe pola i zmienili nazwę na Scrabble”, co w wolnym tłumaczeniu oznacza „drapać się szaleńczo” lub „szukać czegoś gorączkowo, po omacku”. Aby ustalić wartość poszczególnych liter, Butts analizował „New York Timesa” oraz inne najpopularniejsze wówczas gazety. Co ważne, zasady te nie zmieniły się od prawie 80 lat, nie licząc oczywiście wydań w językach innych niż angielski.Przez następne dwa lata Brunot wraz ze swoją rodziną wyprodukował - w dawnej szkole zaadaptowanej na warsztat – 2400 zestawów Scrabble, na których nie tylko nie zarobił, ale stracił 450 dolarów. Mimo to gra powoli zyskiwała sobie grono oddanych fanów, ale wypłynięciu na szerokie wody światowej rozrywki znów pomógł przypadek...

Legenda głosi, że dyrektor jednego z najbardziej znanych domów towarowych, Macy’s, Jack Straus, podczas wyjazdu wakacyjnego w 1952 roku grał z rodziną w Scrabble. Po powrocie do Nowego Jorku  zdecydował o złożeniu ogromnego zamówienia u jej producentów, komentując to słowami: „Chcę, żeby w ciągu roku każdy miał swój egzemplarz”.

Dziś, ponad 60 lat później, ​s​zacuje się, że w około 1/3 amerykańskich i połowie brytyjskich domów znajduje się zestaw do tej gry. W 121 krajach na całym świecie sprzedano około 150 milionów sztuk Scrabble; dostępna jest w 29 językach.

Istnieje ponad 4 tysiące klubów zrzeszających graczy – znaleźć je można pod każdą szerokością geograficzną.Mistrzostwa świata rozgrywane są w czterech językach: we francuskim (od 1972 roku), w angielskim (od 1991 roku, co dwa lata), w hiszpańskim (od 1997 roku) oraz, co ciekawe, w języku katalońskim (od 2005 roku, co dwa lata). Rekord punktowy w języku angielskim ustanowiony został w 1989 roku przez Philipa Appleby’a z Lymington w Anglii – w jednej rozgrywce zdobył on aż 1049 punkty. Najwyżej punktowane do tej pory pojedyncze słowo w tym samym języku to „caziques” (liczba mnoga od indiańskiego wodza), za które to Karl Khoshnaw z Manchesteru uzyskał 392 punkty.
 Polskie osiągnięcia są nieco skromniejsze, ale równie imponujące – od 2014 roku rekord  należy do Michała Makowskiego (791 punktów), zaś najwyżej punktowanym słowem jest słowo „spóźniły” (przechodzące przez dwa pola potrójnej premii słownej), ułożone przez Sebastiana Orzelskiego w 2009 roku (347 punktów). Nie oznacza to jednak, że Scrabble to gra wyłącznie dla językowych mistrzów i pasjonatów – to przede wszystkim świetna rozrywka dla rodziny i przyjaciół, skutecznie rozwijająca umiejętności lingwistyczne. 

13 kwietnia, dzień urodzin jego wynalazcy, Alfreda Mosher Buttsa, ustanowiono Światowym Dniem Scrabble.